چاپ فلکسو یکی از پرکاربرد ترین متدها در دنیای چاپ صنعتی به شمار می رود. فلکسوگرافی، یک تکنیک چاپی چرخشی و با سرعت است که از کلیشه های انعطاف پذیر فتو پلیمری استفاده می کند. بسته بندی رنگارنگ محصولات در قفسه فروشگاه ها و لیبل های پشت چسب دار، نمونه هایی از کاربرد چاپ فلکسو است. این کلیشه ها که طرح مورد نظر را به صورت برجسته روی خود دارند، جوهر را از مخزن به کمک یک سیلندر میانه ای به نام آنیلوکس دریافت کرده و روی سطح مواد مختلفی مانند فیلم های پلاستیکی، سلفون، کاغذ و حتی فلز منتقل می کنند. تفاوت چاپ فلکسو و چاپ افست چیست؟ چاپ فلکسو، برخلاف چاپ افست که معمولا روی کاغذ و با پلیت های صاف کار می کند، برای چاپ روی سطوح غیر جاذب و انعطاف پذیر مناسب است و در بسته بندی مواد غذایی و تولید لیبل های پشت چسب دار حرف اول را می زند.

چاپ فلکسو چه کاربردهایی دارد؟

فلکسوگرافی به دلیل انعطاف پذیری بالا در چاپ روی سطوح مختلف، کاربردهای گسترده ای در صنایع بسته بندی دارد. لیبل های رول پشت چسب دار روی بطری ها و شیشه ها، جلد کتاب های شومیز و روزنامه ها با این روش چاپ می شوند. همچنین پاکت های خرید، ساک های کاغذی و پلاستیکی و حتی کارتن های مخصوص بسته بندی مایعات مانند شیر یا آبمیوه با استفاده از فلکسوگرافی تولید می شوند. چاپ روی فویل های آلومینیومی و لفاف های سلفونی برای بسته بندی مواد غذایی نیز با این تکنیک چاپی انجام می شوند.

فرایند چاپ فلکسو گرافی

فرایند چاپ فلکسوگرافی، یک سیستم چاپی مستقیم و چرخشی است که با استفاده از کلیشه های انعطاف پذیر کار می کند. این روش شامل سه مرحله اصلی است:

1. ساخت کلیشه (پلیت)
2. چسباندن کلیشه (مانت یا نصب)
3. چاپ

1. ساخت کلیشه

پایه ای ترین مرحله در چاپ فلکسو، ساخت کلیشه است. پلیت های فتو پلیمری حساس به نور، زیر فیلم نگاتیو قرار گرفته و با تابش نور ماوراء بنفش بخش های طرح دار سخت می شوند. سپس پلیت در دستگاه شستشوی ویژه که حاوی آب و محلول صابونی در دمای 40 درجه است، قرار می گیرد. در این مرحله، بخش های نرم شسته شده و طرح برجسته باقی می ماند. فیلترهای ممبران در این دستگاه، مواد مضر را جدا کرده و محلول را برای استفاده مجدد بازیافت می کنند تا کمترین آسیب زیست محیطی ایجاد شود.

2. چسباندن کلیشه (مانت یا نصب)

بعد از مرحله آماده سازی پلیت ها که برای هر رنگ یک پلیت در نظر گرفته میشود. نوبت به نصب دقیق آن ها روی یک واحد چاپ یا سیلندرهای چاپ می رسد. برای حفظ هم رنگی دقیق (رجیستری)، روی هر پلیت علامت های کوچکی به نام رجیستر مثلا نقطه یا علامت + با اندازه کمتر از 0.3 میلی متر ایجاد می شود. این نشانه ها هنگام نصب کلیشه ها، به اپراتور کمک می کنند تا موقعیت هر پلیت را به صورت دقیق تنظیم کند و اطمینان حاصل شود که تمام رنگ ها در چاپ نهایی کاملا بر روی هم منطبق می شوند.

3. چاپ

در مرحله چاپ، رول بستر مثل فیلم پلاستیکی یا کاغذ وارد دستگاه می شود. سیلندر آنیلوکس (غلتکی با حفره های ریز) جوهر را از مخزن برداشته و با عبور از زیر تیغه دکتربلید، لایه ای یکنواخت و کنترل شده از جوهر روی سطحش باقی می ماند. این غلتک، جوهر را به کلیشه برجسته منتقل می کند. سپس کلیشه ی آغشته به جوهر، با تماس مستقیم و فشار سیلندر فشار (ایمپرشن)، طرح را روی بستر چاپ می کند. پس از هر رنگ، بستر از زیر لامپ UV یا خشک کن مادون قرمز عبور می کند تا جوهر تثبیت شده و آماده دریافت رنگ بعدی شود.

ویژگی های اصلی چاپ فلکسوگرافی

چاپ فلکسوگرافی با ویژگی های منحصر به فردی که دارد، پاسخگوی نیازهای پیچیده چاپ است. برخی از ویژگی های اصلی این چاپ عبارتند از:

1. کلیشه های انعطاف پذیر
2. چاپ برجسته
3. سطوح چاپی فلکسو
4. سرعت بالای چاپ
5. چاپ پیوسته از رول به رول
6. مناسب برای چاپ تیراژ بالا

1. کلیشه های انعطاف پذیر

عامل اصلی عملکرد فلکسوگرافی، پلیت های فتو پلیمری یا لاستیکی انعطاف پذیر است. این کلیشه ها به راحتی روی سیلندرهای چاپ خم می شوند و تماس یکنواختی با سطوح ناهموار ایجاد می کنند. انعطاف آن ها نه تنها کاهش ضایعات را به دنبال دارد، بلکه نصب سریع و جایگزینی آسان را ممکن می سازد.

2. چاپ برجسته

در فلکسوگرافی، طرح های چاپی به صورت نقش های برجسته روی کلیشه ایجاد می شوند. این برجستگی ها دقیقا جوهر را از سیلندر میانی (آنیلوکس) دریافت کرده و به طور مستقیم روی بستر منتقل می کنند. این مکانیسم ساده اما هوشمندانه، دقت در چاپ جزئیات ریز مثل فونت های کوچک یا لوگوهای پیچیده و کیفیت پایدار در تیراژهای طولانی را تضمین می کند.

3. سطوح چاپی فلکسو

جذاب ترین ویژگی فلکسو، چاپ روی سطوح متنوع است. از سلفون بسته بندی مواد غذایی و فویل های آلومینیومی گرفته تا کاغذهای روزنامه و مقواهای ضخیم، همه با این روش قابل چاپ هستند. این سازگاری بی نظیر، فلکسو را به ستون اصلی صنایع بسته بندی تبدیل کرده است.

4. سرعت بالای چاپ

دستگاه های فلکسوگرافی با ظرفیت چاپ هزاران متر در ساعت، رکورددار سرعت در دنیای چاپ صنعتی هستند. این سرعت بالا همراه با خشک کن های UV/IR قدرتمند، امکان تولید انبوه بدون توقف را فراهم می کند. کاهش زمان تولید و افزایش خروجی، هزینه های عملیاتی را به طور چشمگیری کاهش می دهد.

5. چاپ پیوسته از رول به رول

فلکسوگرافی یک فرایند تمام خودکار و پیوسته است. بسترهای چاپی مثل کاغذ، پلاستیک، فویل به صورت رول های بزرگ وارد دستگاه شده و پس از عبور از ایستگاه های چاپ، خشک کنی و پرداخت، دوباره به صورت رول جمع آوری می شوند. این فرایند بدون وقفه، ضایعات کمینه و بهره وری حداکثری را ممکن می سازد.

6. مناسب برای چاپ تیراژ بالا

فلکسوگرافی به دلیل هزینه پایین تهیه پلیت، سرعت عملیاتی بالا و کاهش مصرف انرژی نسبت به روش هایی مثل گراور، مقرون به صرفه ترین گزینه برای تیراژهای انبوه است. یکپارچگی فرایند چاپ، خشک کردن و پرداخت در یک خط نیز از هزینه های جانبی می کاهد.

تاریخچه چاپ فلکسو

سفر چاپ فلکسوگرافی از لیورپول انگلستان در سال 1890 آغاز شد، زمانی که اولین ماشین چاپ توسط خانواده Bibby Baron ساخته شد. در دهه 1900، چاپخانه های اروپایی با استفاده از صفحات لاستیکی و جوهرهای مبتنی بر آنیلین نفت، روشی به نام چاپ آنیلین را توسعه دادند. آلمانی ها در دهه 1920 پیشتاز ساخت این ماشین ها بودند و آن را gummidruck (چاپ لاستیکی) نامیدند، اصطلاحی که هنوز در آلمان کاربرد دارد.
در اوایل قرن بیستم، این تکنیک برای بسته بندی مواد غذایی در آمریکا گسترش یافت، اما در سال 1940 سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) جوهرهای آنیلین را برای تماس با غذا نامناسب اعلام کرد. این تصمیم فروش دستگاه ها را به شدت کاهش داد، حتی با وجود تلاش های ناموفق برای تغییر نام به عنوان هایی مانند Lustro یا Transglo.
نقطه عطف در سال 1951 اتفاق افتاد و فرانکلین ماس (مدیر شرکت Mosstype) با برگزاری یک نظرسنجی در مجله خود، از مردم خواست نام جدیدی پیشنهاد دهند. از میان 200 پیشنهاد، فلکسوگرافی (flexographic) به عنوان نام رسمی انتخاب شد و این فناوری توانست هویت جدیدی پیدا کند.

انواع ماشین چاپ فلکسو

ماشین های فلکسوگرافی به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند:

• ماشین های استک (Stack): سیلندرهای چاپ به صورت عمودی یا افقی روی هم قرار گرفته اند. هر واحد چاپ مستقل عمل می کند و امکان چاپ روی دو طرف سطح مثل کاغذ وجود دارد. این طراحی برای چاپ روی مواد جاذب رطوبت مانند کاغذ کرافت یا مقوا ایده آل است و از 1-8 رنگ دارد.
• ماشین های سیلندر مرکزی (Central Impression): تمام واحدهای چاپ حول یک سیلندر فشار مرکزی قرار می گیرند. این ساختار دقت رجیستری استثنایی ایجاد می کند و برای چاپ روی فیلم های نازک پلاستیکی که کشش پذیرند و کاغذهای بسته بندی بزرگ، بهترین گزینه محسوب می شود.
• ماشین های اینلاین (In-line): واحدهای چاپ به صورت خطی و پشت سر هم چیده شده اند. انعطاف پذیری بالایی در پیکربندی دارند و امکان افزودن مراحل لمینت، برش یا سوراخ زنی همزمان با چاپ فراهم می کنند. برای محصولاتی مانند لیبل های چندلایه مناسب هستند.

جمع بندی

چاپ فلوکسو از متدهای محبوب چاپ صنعتی است که با بهره گیری از کلیشه های انعطاف پذیر فتو پلیمری و سیلندرهای آنیلوکس، جوهر را روی سطوح پخش می کند. برخلاف چاپ افست که برای کاغذهای صاف ایده آل است، فلکسوگرافی روی مواد غیر جاذب و انعطاف پذیر مثل بسته بندی مواد غذایی یا لیبل های پشت چسبدار نتیجه ای درخشان ارائه می دهد. چاپخانه های دیجیتال تهران و دیگر شهرها برای پاسخگویی به نیازهای متنوع مشتریان، از قدرت و کیفیت بالای چاپ فلکسو استفاده می کنند. سرعت بالا و مقرون به صرفه بودن این روش در تیراژهای انبوه، علت محبوبیت این چاپ است.

سوالات متداول

چاپ فلکسو بیشتر برای چه محصولاتی استفاده می شود؟

چاپ فلکسو بیشتر برای تولید لیبل، برچسب، چاپ روی کارتن، جعبه، پاکت، کیسه ها و فویل ها استفاده می شود.

آیا چاپ فلکسو برای بسته بندی مواد غذایی مناسب است؟

بله. چاپ فلکسو با استفاده از جوهرهای پایه آبی و بی بو برای بسته بندی مواد غذایی مناسب است.

آیا چاپ فلکسو برای تیراژ پایین هم مقرون به صرفه است؟

خیر. در تیراژ پایین، چاپ دیجیتال انتخاب مقرون به صرفه تری است، زیرا هزینه اولیه کمتری دارد و نیاز به تهیه زینک یا پلیت ندارد.